Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest ustawowo zobowiązany kontroli zwolnień lekarskich. ZUS kontroluje między innymi prawidłowość orzekania o niezdolności do pracy, weryfikuje przez lekarza orzecznika ZUS-u czy osoba na zwolnieniu jest nadal chora. Kontroluje także ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy zgodnie z ich celem.
Gdy osoba na L4 zostanie przyłapana na łamaniu warunków zwolnienia, będzie musiała oddać otrzymane pieniądze. Średnia wartość zwrotu wyniosła w 2023 roku prawie 1000 zł.
– Znany jest przypadek ubezpieczonej, która była na zwolnieniu i w tym czasie wzięła ślub oraz uczestniczyła w zorganizowanym przez siebie weselu. Wciąż zdarzają się osoby, które zamiast odzyskiwać zdolność do pracy, wyjeżdżają na zagraniczne wczasy. ZUS otrzymał informację od pracownika na zwolnieniu, że przez kilka dni będzie w jednej z europejskich stolic i jedocześnie przekazał adres hotelu, do którego się wybrał – przekazał rzecznik ZUS.
Z relacji rzecznika ZUS wynika też, że był mężczyzna, który podczas świadczenia rehabilitacyjnego wykonywał prace remontowe budynku wielorodzinnego.
– Świadczenie było przyznane w związku ze schorzeniem kręgosłupa. Ubezpieczony, mimo że był widziany przez osoby kontrolujące przy remontowanym budynku zaprzeczał, że pracuje. ZUS nie dał wiary wyjaśnieniom i odmówił prawa do świadczenia rehabilitacyjnego – dodał Żebrowski. Ktoś inny w czasie zwolnienia pomagał w organizacji imprez kulturalnych: koncertów, festynów, a jeszcze inna osoba zamiast odpoczywać pracowała jako DJ w klubie.
Ubezpieczeni w ramach zwolnienia brali udział w pracach komisji wyborczej, w regatach, w pikiecie w urzędzie, zbierali kalafiory z własnego pola, pomagali przy budowie kurnika. Osoby, które niewłaściwie korzystają ze zwolnienia, muszą liczyć się z tym, że stracą prawo do świadczenia chorobowego za cały okres zwolnienia. Wtedy ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeśli zostało wypłacone, nakazuje zwrot. Przy kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, gdy okaże się, że osoba sprawdzana przez lekarza orzecznika ZUS-u jest już zdrowa, dochodzi do skrócenia zwolnienia lekarskiego.